Wat is een overtuiging? (En hoe beïnvloedt dit gedrag in organisaties)
Wat is een overtuiging?
Een overtuiging is een persoonlijke interpretatie van een feit of gebeurtenis die we voor waar aannemen. Zo kan persoon A voor het eerst een voetbalwedstijd bezoeken en genieten van de fysieke strijd op het veld, van stevige duels en harde tackles. Hij is ervan overtuigd dat voetbal een mooie sport is. Persoon B kan dezelfde wedstrijd bezoeken en zich ergeren aan spelers die veel op de grond liggen na overtredingen. Hij is ervan overtuigd dat voetbal een waardeloze sport is voor aanstellers.
“Een overtuiging is niet zomaar een idee dat door onze gedachten wordt bepaald, het is een idee dat onze gedachten bepaald”
Robert Bolton
Overtuigingen gaan lang mee
Als we een overtuiging eenmaal voor waar hebben aangenomen en opgeslagen in ons brein dan houden we er stevig en lang aan vast. Ook al is de overtuiging feitelijk gezien onjuist. Zo kan een leidinggevende de overtuiging hebben opgedaan dat medewerker A altijd te laat is. Terwijl medewerker A in de werkelijkheid 3 keer 5 minuten te laat is gekomen in één maand en sindsdien een half jaar elke dag op tijd. Dat is 99,9 % op tijd. De leidinggevende is ervan overtuigd dat medewerker een notoire laatkomer is, terwijl feitelijk gezien de medewerker bijna altijd op tijd is.
Overtuigingen door opvoeding
Veel overtuigingen krijgen we mee in onze opvoeding en daarom nestelen ze diep in ons verstand. We geloven dat het waar is totdat het leven ons het tegendeel bewijst. Zo kan een zoon bijvoorbeeld van zijn vader leren dat verkopers onbetrouwbaar zijn en dat je ze uit je buurt moet houden. Pas wanneer de zoon in het bedrijfsleven komt te werken en met verkopers in aanraking komt leert hij dat de meeste verkopers gewoon betrouwbare mensen zijn. Waarschijnlijk heeft zijn vader een negatieve ervaring gehad met een verkoper en daarbij de overtuiging gevormd dat verkopers onbetrouwbaar zijn en dit overgebracht op zijn zoon.
Overtuigingen sturen ons gedrag
Elke beslissing in je leven wordt gestuurd door waarden en overtuigingen
Tony Robbins
Door zijn overtuiging zal persoon B waarschijnlijk nooit meer een voetbalwedstrijd bezoeken, in tegenstelling tot persoon A. De zoon zal waarschijnlijk altijd verkopers hebben gemeden tot zijn overtuiging veranderde in: “de meeste verkopers zijn betrouwbaar”. Bedenk zelf maar eens een voorbeeld van iets waar je vroeger heilig in geloofde en nu niet meer, zoals: “Ik moet kleding van merk ABC en XYZ hebben, anders kan ik me niet vertonen op school”, of “je moet een opleiding kiezen voor het werk dat je de rest van je leven zult doen”.
Overtuigingen in organisaties
Ook in organisaties spelen overtuigingen een grote rol. Denk maar eens aan de cultuur van een bedrijf waarvan de directeur de overtuiging heeft: “Om iets te bereiken moet je keihard (>60 uur) werken”. En hoe zal de bedrijfscultuur zijn in een bedrijf waar de directeur de overtuiging heeft: “Om iets te bereiken moet je innovatief zijn”?
Overtuigingen kunnen verandering en groei blokkeren
Beide overtuigingen van de directeuren uit de vorige alinea kunnen waar zijn en tot succes leiden, ze zijn dus niet goed of fout. Het zijn verschillende denkbeelden over hoe je succes kunt bereiken. Overtuigingen zijn pas een probleem als ze je van je doel afhouden. Dit noemen we belemmerende overtuigingen. Belemmerende overtuigingen spelen een grote rol bij verandering. Door de belemmerende overtuiging komt noodzakelijke verandering niet tot stand en dit kan de toekomst van de organisatie in gevaar brengen. Voorbeelden van zulke belemmerende overtuigingen zijn:
- Het gaat al jaren goed zo, wij hoeven niet te innoveren
- Verandering leidt alleen maar tot onrust
- Onze klanten zitten er niet op te wachten
- Daar is te veel weerstand tegen
Als medewerkers bijvoorbeeld de overtuiging hebben dat de directie alleen eigenbelang heeft en geld wil verdienen ten koste van de medewerkers, dan zal er weinig bereidheid zijn om mee te werken aan (verander)initiatieven van de directie. De directie zal dan eerst met zijn gedrag moeten “bewijzen” aan de medewerkers dat het veranderinitiatief ook in het belang is van de medewerkers.
Overtuigingen over thuiswerken
Hoewel thuiswerken steeds meer in opkomst was waren veel werkgevers er toch op tegen. Zij hadden overtuigingen over thuiswerken die ze er van weerhielden om het op grote schaal toe te staan in het bedrijf. Overtuigingen als:
- Thuis zijn ze snel afgeleid
- Thuiswerken is minder productief
- Met thuiswerken raak je de grip kwijt
- Je moet medewerkers in de gaten kunnen houden
Door de coronamaatregelen hebben veel werkgevers ervaren dat het bedrijf gewoon door blijft draaien, ook al werken veel mensen thuis. Veel werkgevers hebben daardoor nu de overtuiging dat thuiswerken zelfs resultaat verhogend kan werken en dat het een aantrekkelijke arbeidsvoorwaarde is. Aan de andere kant andere is ook vaak de overtuiging ontstaan dat veel thuiswerken leidt tot minder binding met het bedrijf en de collega’s.
Invloed op de bedrijfscultuur
Overtuigingen hebben een sterke invloed hebben op de bedrijfscultuur, die bestaat uit het totaal aan geschreven en ongeschreven gedragsregels in de organisatie. De cultuur van bedrijven die het thuiswerken hebben omarmd zal onvermijdelijk gaan veranderen. Er zullen immers nieuwe geschreven en ongeschreven gedragsregels gaan ontstaan rondom het thuiswerken. Veranderde overtuigingen leiden tot ander gedrag, met bijbehorende (ongeschreven) gedragsregels. Zo verandert cultuur.
Aan de slag met overtuigingen en bedrijfscultuur
Het opsporen van (belemmerende) overtuigingen is een belangrijk onderdeel van de Company Culture Tree, ons model om bedrijfscultuur in kaart te brengen en te veranderen. Wil jij aan de slag om belemmerende overtuigingen om te buigen en een aantrekkelijke bedrijfscultuur te creëren? Download dan nu gratis en vrijblijvend ons E-book: Het geheim van de Company Culture Tree.
